Bitartean heldu eskutik
2001Ez dezala kritikak esan liburu honetan eguneroko bizitza dagoela islaturik, mesedez. Hori da, hain zuzen, egunerokotasunarena diot, kritika batek aurkitu berri duen azken lelokeria. Telefonoak, autobideak, sukaldeak, hipermerkatuak, ospitaleak eta abarrekoak agertzen badira poema liburu batean berehala ekarriko dute hizpidera eguneroko bizitzarena. Zuhaitzek, hodeiek, itsasoek eta abarrekoak ez omen dute eskubiderik kategoria horretara sartzeko. Zerua egunero dugu buru gainean, baina, arestian esan bezala, inguratzen gaituen hitzen esanahien hondamendi honetan zeruak bere errealitatea galdu duela ematen du. Gutariko bakoitzari aita behin bakarrik hilko zaio, ez da hori egunero gertatzen den gauza bat. Ospitalera joatea bisitan eta kimioterapia saioetara ez da egunerokotasuna, hori bai, egunero daude ospitaleak jendez beterik, eta autobideak, eta hipermerkatuak, eta parkeak. Baina ez dira jende, bakoitza jainko bat da, heroi bat, sagarrak erosten edo medikuaren atearen aurrean zain. Egunerokotasuna ez da ezer, zerbait baldin bada bizitzak ezkutatzen eta, aldi berean, erakusten duen beste gauza ezdeus bat, beste mirari ezdeus bat izango litzateke. Zuhaitzen koloreen mudantzari erreparatzea eta etxera iristean telefonoaren erantzungailua piztea, biak dira ekintza poetikoak, biak baitira bizitza ekintzak. Liburu hau bizirik dago, besterik ez.
Rikardo Arregi Diaz de Heredia
Espainiako Kritika Saria (euskarazko poesia)
Edizioak
Aipamenak
“Poetaren bat irakurleen aurrean biluzten ikusi nahi baduzue, Danteren infernu hartan iragartzen zen bezala, gal ezazue esperantza oro. Baina poetaren bat egia esaten ikusi nahi baduzue, irakurri Bitartean heldu eskutik.”
“Bitartean heldu eskutik estetika berri bat agertzera dator, gorputzarekin oso lotua. Gorputza eta hitza bilduz, Kirmen Uribek zazpi atal nagusiko eszenatoki berezia egin du: gorputza, memoria, sexua, besteak eta ni multiplikatua, hizkuntzaren mugak, literaturaren eta artearen arteko elkarrizketa, bizitza.”
“Eta konturatu naiz ezer ez garela arriskurik gabe, / atea zeharkatzerik ez, itsasoratzerik ez, maitalerik ez” idatzi digu Uribek, eta ohikoa ez zaigun poesia idatzi digu, prosaraino joan daitekeen zubi bat erabiliz, xalotasuna muturreraino eramanez bere gogoeta jarioari atea zabaliz. Mendia eta itsasoa, herria eta hiria, bizitza eta heriotza, iragana eta orainaldia, maitea eta mina uztartuz. Kaosari itxura ematen ahaleginduz. Gizakia munduaren neurrira ekarri nahiz. Zenbaitetan, biribila iruditu zaigu emaitza. Beste batzuetan, ez hainbeste. Baina lortu du irakurlea bere munduan murgilaraztea, bere gogoeta eta irudien biluzte jokoan aritzeko gogoa gugan piztea. Joko hori xake partida bat moduan irudikatu dugu, gainera, hodei arteko Gabriel Arestiren eta Marcel Duchampen arteko hori legez. Partida galtzea ezinezkoa iruditu zaigu amaieran. Xake-mate.”
“Historia zatiak dira, ongi ordenatuta daudenak, hasieratik bukaeraraino. Indar handia hartzen dute, gainera, bukaeran, eraginkorra izan nahian. Historia zatiak dira, osorik hartu behar direnak, bakoitza bere erritmo eta doinuaz. Kontuak dira, ipuinak, kontakizunak. Baina gogoetaren atea irekitzen dute, poema horien azpitik bizitzaren ibaia baitoa handiturik. Ihesi doaz hodeiak. Neguko eguzkiaren usaina maindireek. Goiz da oraindik.”
“Bitartean heldu eskutik tituluak apaltasunez aurreratzen du barruan datorrena: heriotza bitartean, “egun haundia” datorren bitartean, bizitzari eutsi behar diogula, bere argilun eta gazi-gozo guztiekin. Poetak bere kezka existentziala agertzen du zenbait lerrotan, maitasunaren hegada ixila, iraganaren aingura, eta beste hainbeste amaraun. Horretarako ironia erabiltzen du tarteka, edo narrazioa, hitz laua, zuzena. Poeta irakurlearengandik horrenbeste urrundu den garai hauetan, eskertzen da zubi bat, zubi berri bat, non hitzak bere jatorrizko balioa eskuratzen duen.”
“Poemak argiaren eta memoriaren faroa dira, gatazkaz, eztandaz eta etenez inguratuta.”
"Ez da ohikoa halako sakontasuna bere adineko egile batentzat".
"Kirmen Uriberen literaturak sustraiak Euskal Herrian ditu, baina guztiz unibertsala da."
"Poema hauek lirikoak eta mintzatuak dira, maitasunaz eta familiaz, kondairaz eta gerraz, lagun arriskutsuez eta mundu arriskutsuez hitz egiten dutenak, jakinduriaz eta sentimenduz".